Yüksək enlik tozunu başa düşmək gələcəkdə qlobal istiləşmə və hava hadisələrini daha yaxşı proqnozlaşdırmağa kömək edə bilər.

Elm adamları onun iqlim və hava sistemlərimizə təsirini daha yaxşı başa düşmək üçün qum dünyasını araşdırırlar. Araşdırmalarını aparmaq üçün seçdikləri yer təəccüblü görünə bilər.

İslandiya Avropanın ən böyük və ən aktiv səhra ərazisidir, lakin narıncı qum təpələri əvəzinə onun 44.000 km2 səhra əraziləri düz, qara vulkanik tozların qısır genişlikləridir. Adi səhralar kimi onlar da küləkli havalarda güclü toz fırtınalarına səbəb ola biləcək qum istehsal edirlər.

Bu hissəciklər "yüksək enlik tozu" (HLD) kimi tanınır, çünki onlar kontinental Avropaya çata bilsələr də, əsasən Arktika Dairəsinə yaxın bölgələrdən əmələ gəlirlər.

Hər bir toz növü hazırlandığı materialdan asılı olaraq unikal barmaq izinə malikdir: İslandiya hissəciklərininki qara vulkanik şüşədən hazırlanır.

İslandiya Kənd Təsərrüfatı Universitetinin tədqiqatçısı və İslandiya Aerozol və Toz Assosiasiyasının prezidenti Pavla Dagsson-Waldhauserova deyir: "Biz İslandiya qara tozunu Finlandiyada, həm də Serbiyada tapdıq".

Birləşmiş Millətlər Təşkilatı səhralaşmanı "zəmanəmizin ən böyük ekoloji problemlərindən biri" adlandırır, çünki iqlim dəyişikliyi və insan fəaliyyəti sulu əraziləri toz sahələrinə çevirir.

İslandiyanın səhraları insan fəaliyyətinin nəticəsidir. Xanım Daqsson-Valdhauserova səhra mənzərəsinə işarə edərək deyir: “Bu ərazi ağcaqayın meşəsi olardı. Vikinq köçkünləri Şimali Avropaya uyğunlaşdırılmış texnikalardan istifadə edərək torpağı becərməyə cəhd etdilər, lakin İslandiyanın daha soyuq və küləkli iqlimində bu üsullar təsirsiz oldu.

Ölkənin landşaftları əsrlər boyu pisləşib və bu gün İslandiya ərazisinin yalnız 2%-i meşə və ya meşəliklərlə örtülüdür.

Bəzi elm adamları Arktikanın bir gün yenidən sulu və yaşıllaşa biləcəyinə inansalar da, İslandiyada meşələrin bərpası yavaş-yavaş və təvazökar məqsədlərlə davam edir. İslandiya Meşə Xidməti (IFS) 2050-ci ilə qədər ölkənin meşə örtüyünü 4%-ə çatdırmağa ümid edir.

Səhralaşma başlayandan sonra onu geri qaytarmaq çətindir: ildə təxminən 135 gün İslandiya səhrasından toz qalxır və Avropanın və ya İslandiyanın hələ səhralaşmamış hissələrini çirkləndirir. Vulkan püskürmələri daha çox kül buraxaraq səhra şəraitini gücləndirir.

Zekainfo.az/