Xalqımızın qeyrət simvoluna çevrilmiş Daşqın Şəfiyev

Cəmiyət 17 Yanvar 2025 - 10:38

Xalqımızın tarixində müharibələr az olmayıb. Yüzilliklər boyu torpaq uğrunda mübahisələr gedib, münaqişələr yaranıb, müharibələr başlayıb, hər iki tərəf üçün faciələrlə, həm də sülh müqaviləsinin imzalanması ilə bitib. Hansı dövlətin iqtisadi, eləcə də hərbi cəhətdən gücü olubsa, o, qalib gəlib. Birinci və İkinci dünya müharibələrində də bu, özünü göstərib: güclülər ittiham edilməyiblər...

kinci Qarabağ müharibəsində, 44 günlük Vətən savaşında vuruşaraq şəhid olmuş qəhrəmanlarımızın işıqlı obrazlarını yüksək estetik formalara cavab verən əsərlərdə yaratmaq, sənət – mədəniyyət vasitəsilə gənclərə, geniş ictimaiyyətə çatdırmaq ədəbi-mədəni sahənin peşəkarlarının, yaradıcı insanların əsas vəzifələrindən biridir. Qızıl hərflərlə Azərbaycan tarixində yeni səhifələr yazan qəhrəmanlarımız əbədi olaraq qəlblərdə, xalqın yaddaşında iz qoydular...

Əslində, insanlar elə şəxsləri ədəbiyyat əsərlərində, kitablarda, filmlərdə axtarsalar da, canlı şahidlərik ki, son 30 ildə, eləcə də Birinci və İkinci Qarabağ müharibələri zamanı xalqımızın qeyrət simvoluna çevrilmiş çoxsaylı igidlərimiz olub.

Azərbaycan xalqı şəhidləri ilə qürur duyur, onların adı çəkiləndə insanlarımız sevinc göz yaşları içində iftixar hissi keçirir. Şəhid vermək xalqımız üçün nə qədər ağır olsa da, təsəllini el-obamızın, Vətənimizin bütövlüyünün əldə olunmasında tapırıq.

2022-ci il avqustun 15-də Gəncə şəhərində yaşayan Gülnaz xanıma zəng edib dedim:

- 44 günlük Vətən müharibəsində şəhid olan kəlbəcərli 33 hərbiçi, 3 mülki şəhidimizlə bağlı çəkiləcək sənədli-bədii filmin yaradıcı heyətinə qoşularaq təmənnasız onlara kömək edirəm. Şəhidlik zirvəsinə ucalmış qəhrəmanlarımızın ailə üzvləri ilə görüşüb film üçün materiallar hazırlayırıq.

Gülnaz xanım o dəqiqə söylədi:

- Xoş gəlirsiz, ay qızım, bu gün həm də mənim üçün qeyri-adi tarixdir...

Sözün düzü, bu günün qeyri-adiliyinin səbəbini ondan soruşmasam da, haqqında material toplamağa yollandığım qəhrəmanımızın – şəhid Daşqının doğum tarixi ilə maraqlandım. İnternetdən dəqiqləşdirdim ki, onun doğum günü 22 avqusta təsadüf edir. Açığı, Gülnaz ananın söylədiyi tarixçə ilə əlaqədar çox düşünsəm də, tapa bilmədim.

Onların evlərinə çatanda birdən Gülnaz xanım sanki doğma balasını qarşılayırmış kimi dil açdı:

- Ay Daşqın, hər il doğum günümdə çiçək alıb məni sən təbrik edərdin. Artıq iki ildi gəlmirsən, məni təbrik etmirsən! Bax, özün gör, indi məni Cəmilə xanım təbrik etmək üçün gəlib...

Bu ürəkdağlayan kədərli sözləri eşidərkən çox duyğulansam da, özümü ələ almağa çalışdım. Tələsik operatorumuzu kənara çəkdim. Çəkiliş vaxtının uzanacağını nəzərə aldığımdan, xahiş etdim ki, gül mağazası ilə əlaqə saxlasın, bizə tez bir dəstə tər güldən buket bağladıb gətizdirsin. İstədiyimi yerinə yetirən operator həmin anları kameranın yaddaşına yaza bildi. O anda əlimdən başqa bir şey gəlmirdi onsuz da. Təsəlli olaraq əlimdəki buketi Gülnaz xanıma uzadıb kədərlə:

– Anacan, bu gülləri sənin üçün Daşqın göndərib, - deyərək, ona ürək-dirək verməyə çalışdım...

Təsəlli vermək istəyirdim, ancaq ana daha da təsirlənib kövrəldi, göz yaşını sel kimi axıtdı. Elə mən də ona qoşulub göz yaşlarıma hakim ola bilmədim. İtirdiyim doğmalarımı, yerlilərimi, qarabağlıları və şəhidlərimizi yada salıb, doyunca ağladıq...

Ötən əsrin sonlarında...

Azərbaycana düşmən kəsilmiş Ermənistanın işğalçı siyasəti nəticəsində ötən əsrin 90-cı illərinin əvvəllərində Qarabağdakı məlum münaqişəli hadisələrlə əlaqədar Kəlbəcərdən də böyük köç baş vermişdi. Gülnaz xanımın altı nəfərlik ailəsi 1993-cü ildə Kəlbəcər rayonundan məcburi köçkün düşərək, əvvəlcə Goranboy rayonundakı “Türk qəsəbəsi”ndə, sonra isə Samux rayonunun Seyidlər kəndində müvəqqəti məskunlaşmışdı. İlk qız övladı Pərvanə 1986-cı ildə, böyük oğlu Eşqin isə 1987-ci ildə Kəlbəcər rayonunun Güneypəyə kəndində anadan olub.

Daşqın üçüncü övladı idi Gülnaz xanımın. O, 22 avqust 1989-cu ildə Rusiya Federasiyasının Krasnodar şəhərində anadan olmuşdu.

Gülnaz xanım çox erkən ailə qurub. Daşqının həlak olması isə onun və həyat yoldaşı Hidayət müəllimin belini vaxtından əvvəl bükdü. Övlad itkisi sanki bu cavan ailənin üzvlərinin əksəriyyətini vaxtından tez yaşlandırıb.

Anası Gülnaz xanım söyləyir:

- Həmişə övladlarımla fəxr etmişəm. 4 övladım var idi. Dördü də bir-birindən tamam fərqli. Çox istəyirdim, axı, canımın parçası idilər. Həmişə deyirdim ki, övladlarımın ayağına dəyən daş mənim ürəyimə dəysin, amma onlara heç nə olmasın. Daşqın o qədər gözəl qəlbə sahib idi ki, onu sevməmək mümkün deyildi. Daşqın mənimlə o qədər sirlərini bölüşürdü ki. Ona deyirdim: “Daşqın, artıq sənin də yaşın keçir, evlən, sənin də xoş gününü görək”. O isə mənə həmişə “ana, darıxmayın, evlənəcəm”, - deyirdi.

Ailəsinə bağlı bir oğul idi. Onun hər hərəkətini, duruşunu, geyim tərzini, danışığını, söylədiyi şeirləri o qədər sevirdim ki, bunu dillə ifadə edə bilmərəm. Daşqınsız həyat fikirləşmədim, sadəcə, onun toyunu, xoş günlərini düşündüm, amma ən böyük acı olan övlad acısını çəkirəm. Allah heç bir anaya bu acını yaşatmasın. Onun yoxluğu qəlbimdə sağalmaz yaradı, qalan övladlarıma şükür, ancaq kimsə kiminsə yerini verməz...

Hər qapı açılanda elə bilirəm o gəlib, “ay ana”, - deyə məni çağırır. Öyrəşə bilmirəm onsuz bu həyata. Daşqın hər işdə mənə, atasına kömək edirdi. Ona çox bağlanmışdım. Bəlkə də hiss etmişdim ki, son günlərimizdi. Daşqın 24 oktyabrda səfərbərlik bölməsindən qayıdıb gələndə sevindim ki, heç bəkə getməyəcək, amma növbəti gün vidalaşanda son dəfə onun qoxusunu içimə çəkib, bağrıma basaraq o qədər ağladım... Ona dedim ki, oğlum, bizi qoyub getmə. Amma o, Vətəni hər şeydən üstün tutdu. Vətənin ağır dərdinə dözməyən oğlum ərizə yazaraq 44 günlük İkinci Qarabağ müharibəsinə könüllü yollandı.

Noyabr ayının 3-ü səhər idi. Daşqın nədənsə çox soyuq danışdı. Soruşdum ki, niyə belə soyuq danışırsan?! Dedi:

- Yox, soyuq danışmıram. Atam hardadı?

- Yevlaxa gedib.

- Yaxşı, özüm zəng edərəm ona...

Söhbətimizbeləcə, qısa oldu. Nədənsə narahat oldum. Bir də soruşdum:

- Nəsə olub, niyə soyuq danışırsan?!

Dedi ki, yox, narahat olma. Son sözü bu oldu:

- Ana, Allahın zamınında olasınız! Allah sizi qorusun, bir-birinizlə mehriban olun və bilin ki, hər şey gözəl olacaq...

Elə bil bizimlə birdəfəlik ayrılırdı. Belə sağollaşmamışdıq heç vaxt. Dözmədim:

- Ay bala, sən müharibədəsən, o nə sözdü deyirsən?! Allah səni qorusun, sən Allahın zamınında olasan!..

Sən demə, o, son sözünü mənə deyirmiş. Səsini eşitdim, amma eləcə ürəyim titrəyirdi ki, Daşqından bir xəbər gələcək.

Atası axşam gələndə anası deyib ki...

Anasından sonra atasına zəng edib. Orxanla danışıb, bacısını da unutmayıb Daşqın.

Anası xəyalında o günləri yaşayırmış kimi danışır:

- Atası axşam gələndə dedim ki, Daşqının bu danışığından, nəsə, narahat qaldım, elə bil ki, mənimlə vidalaşırdı. Yoldaşım da, Orxan da dedilər ki, yox, əksinə, çox yaxşı danışdı bizimlə, sadəcə, müharibə şəraiti olduğuna görə, fərqli olaraq bu dəfə qısa danışdı, dedi ki, tezliklə hər şey yaxşı olacaq. Yenə də sakitləşə bilmirdim. Çünki, əslində, Daşqın evdən çıxıb gedən gündən sanki Allah-təala onun son gedişini agah etmişdi mənə: evimin işığı azalmışdı, gur yanmırdı. Getdiyi gündən canım xəstə düşmüşdü. Nəvəm gəldi ki, məni bankalasın, soyuqdəyməm var imiş guya. Soruşdu ki, nənə, haran ağrıyır? Dedim, nə bilim haram ağrıyır. Dedi ki, ay nənə, necə yəni bilmirsən haran ağrıyır?! Ondasa, niyə banka qoydurursan? Səhərisi gün həyətdə gəzərkən məni kürəyimin arasından sanki iki dəfə vurdular, çökdüm. Dedim: “Allahım, sən övladlarımı qoru!” Daşqının zəngini gözləyirdim.

Elə bir vəziyyətə düşmüşdüm ki, sanki Daşqından qara xəbər gözləyirmiş kimi özümdə deyildim. O vaxta kimi ki, 5 noyabr gecəsi oğlumun şəhidlik xəbərini yoldaşıma qaynım verdi. O gündən bəri üzümdəki xoşbəxtliyim itdi...

4 noyabr 2020-ci il tarixdə Laçın rayonu ərazisində gedən döyüşlərdəki ağır hərbi əməliyyatlar zamanı odlu silahlardan açılan atəş nəticəsində aldığı çoxsaylı qəlpə zədələrindən qəhrəmancasına şəhadətə ucalıb Daşqınım. İndi bala həsrətiylə qocalıram, son nəfəsimə kimi Daşqına şeirlər yazacam, onun yolunu gözləyəcəm”...

Şəfiyev Hidayət (şəhidin atası): “Daşqın elə övlad idi ki, onunla bağlı nə qədər xoş sözlər desəm də, kifayət etməz. Hər ağır işlərimdə, təsərrüfatda daim mənə kömək edərdi. Atası olsam da, mənə gözəl məsləhətlər verərdi. Həmişə hər şeyin yaxşı olacağını deyib, ümidlə yaşayan bir oğul idi. Onunla ata-bala zarafatları da edərdik.

O, mənim, sadəcə, oğlum yox, əsl dost-sirdaşım, qardaşım idi. Sevincli, gözəl günlərimiz olub. Anasının, ya mənim ad günümüzdə dörd övladımız da yanımızda olub.

Danışdıqca ürəyim parçalanır. Daşqın az maaş almasına baxmayaraq, hər zaman kasıb insanlara, əsgərlərimizə kömək edərdi. Həddən çox olan videoları da onun vətənpərvərliyindən, vətənə sevgisindən irəli gəlirdi. Müharibə başlayan zaman orduya könüllü yazılanda dedim ki, oğul, bizi qoyub hara gedirsən?! Dedi ki, ata, mən getməyim, o getməsin, bəs vətənimizi kim qorusun?!

Oktyabrın 23-ü idi, Daşqına zəng gəldi. Soruşdum ki, kimdi? Daşqın özü dedi ki, ata, artıq könüllüləri çağırırlar. Elə bil sinəmə ox batırdılar. 24-də onu, qeydiyyata alınması üçün, Gəncədə yerləşən Kəlbəcər Səfərbərlik bölməsinə apardım. Lakin həmin gün pandemiya ilə bağlı yoxlanış olduğu üçün evə qayıtdıq. Sanki içimə bir rahatlıq çökdü. 25 oktyabrda oğlumun üzünü son dəfə gördüm. Onu qucaqlayıb o qədər ağladım ki...

Bəlkə də hər ikimiz hiss etmişdik son görüşümüz olduğunu. Məni qucaqlayıb gülüb dedi ki, ata, hər şey yaxşı olacaq, narahat olmayın!

O, gülümsəsə də, gözündən axan yaş damcılarını gizlədə bilmədi. Onu yola saldıq. Döyüşə gedəndə zəng etdi. Səsini eşidəndə çox sevindim. İki gün ondan zəng gəlməyəndə narahat olurdum. Son zəngi noyabrın 3-də oldu. Dedi ki, ata, özünüzdən muğayat olun, bir-birinizə yaxşı baxın.

...Elə bil hiss etmişdi şəhid olacağını. Həmin gündən sonra Daşqından zəng gəlmədi. Hər dəfə telefona zəng gəldikcə qaçıb baxırdıq. Noyabrın 5-də oğlumun acı xəbərini qardaşıma veriblər. Dünyam başıma yıxıldı. O gündən gedən xoşbəxtliyimizi bir daha geri qaytara bilmədik...”

Qəhrəman şəhidimiz 6 noyabr 2020-ci ildə Samux rayonunun Seyidlər kənd qəbristanlığında dəfn edilib. 20 may 2021-ci ildə Samux rayonunda Vətən müharibəsi şəhidi Daşqın Şəfiyevin əziz xatirəsinin əbədiləşdirilməsi üçün tikilmiş ehsan bulağının açılışı olub.

Şəhid atasının qırıq-qırıq səsi hələ də qulaqlardadır: “...Bizim ailə Kəlbəcərdən məcburi köçkün düşən zaman Daşqın körpə uşaq idi. Doğma elin heç bir daş-qayası belə onun yadında qalmamışdı. Amma onun ürəyi vətən sevgisi ilə elə döyünürdü ki, sonda dözmədi, özünü düşmənlə savaş meydanına atdı. Oğlumun taleyinə yazılan şəhidlik onun Kəlbəcərdə toy etmək arzusunu da yarımçıq qoydu. Əksinə, o, qəhrəmancasına şəhidlik zirvəsinə ucaldığına görə, xalqın əbədi sevgi ünvanına çevrilənlərdən oldu. Minlərlə vətən övladı kimi, oğlum da qəhrəmanlıq göstərərək, Tanrı dərgahına qovuşdu...”

...Ailənin arxiv materialları ilə tanış oluram. Daşqın çəkildiyi videolardan birində deyir: “Əslən Kəlbəcərdənəm. 1995-2006-cı illərdə Samux rayonunun Seyidlər kənd məktəbində orta təhsil almışam. Məcburi köçkünlük ağır dərddir, mən də həmyerlilərim kimi, 1993-cü ildən bəri bunun ağrısını çox yaşamışam. Doğma yurd-yuva həsrəti hər zaman düşüncələrimizə hakim kəsilib, ürəyimizi göynədib. Elə bu səbəbdən də düşmən tapdağında olan torpaqlarımızın işğaldan azad edilməsi düşüncəsi həmişə varlığıma hakim kəsilib. Hazırda hərbiçi qardaşım Orxan və ata-anamla birlikdə yaşayıram.

27 sentyabrda başlayan İkinci Qarabağ müharibəsində iştirak etmək üçün könüllü olaraq müraciət etmiş və döyüşə gəlmişəm. İndi buradayam. Taleyimin necə olacağını deyə bilmərəm, çünki meydanda vətən savaşı var. Varlığım vətənimin varlığına fəda olsun. Sevdiklərimi sizlərə əmanət edirəm...”

Döyüş yoldaşları da Daşqını kədərlə xatırlayırlar: "Sıralarımızda kəlbəcərli Daşqın var idi. Cəsur döyüşcü idi. Ermənilərin postunu təkbaşına təmizləmişdi. Ayağından vurulub diz üstə düşsə də, dayanmadan düşmənin üzərinə gedirdi. Sonda ağır silahla vurdular onu...”

Ailənin yaralı könlünə məlhəm – medallar və...

Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 15.12.2020-ci il tarixli Sərəncamına əsasən, ölkəmizin ərazi bütövlüyünün təmin edilməsi uğrunda döyüş əməliyyatlarına qatılan və hərbi hissə qarşısında qoyulmuş tapşırıqların icrası zamanı vəzifə borcunu şərəflə yerinə yetirdiyinə, şəxsi igidlik və şücaət nümayiş etdirdiyinə görə, Daşqın Hidayət oğlu Şəfiyev ölümündən sonra "Vətən uğrunda", "Qubadlının azad olunmasına görə", "Vətən müharibəsi iştirakçısı", "Laçının azad olunmasına görə" medalları və 3-cü dərəcəli “Vətənə xidmətə görə” ordeni ilə təltif edilib.

Şəfiyev Eşqin (şəhidin qardaşı): Daşqın bizim ailənin gülüş səbəbi idi: “...Gedişiylə üzümüzün gülüşünü özüylə aparıb. Qardaş sözü deyəndə qəlbimdəki qardaş dağını hiss edirəm. Daşqın məndən kiçik idi, amma həmişə ailəmizdə hər şeydə məsləhətlər verər, heç kimin qəlbini qırmazdı. İnsanın öz doğmasını, əzizini itirmək acısını ancaq bizim kimi dərdlilər bilər.

Çox çətindir birlikdə böyüdüyün qardaşını torpağa tapşırmaq. Körpəliyimizdən kasıbçılıqdan korluq çəkmişik. Elə günlərimiz olub ki, paltarımız su olanda, xəstələnməyək deyə, anam onları tərs üzünə geyindirib bizə. Çünki dəyişəyimiz yox idi, əzab-əziyyətlə böyüyür, az maaşla dolanırdıq. Sonra da qardaşımın şəhidliyi... Bəzən düşünürəm ki, kaş, uşaq olaydıq, yenidən böyüyəndə qardaş dağı görməyəydim. Qardaşımızdan nə qədər çox danışsaq da, yaddaşımızda heç yerə sığmayacaq qədər uzun xatirələr qoyub getdi...”

Şəhidimizin qardaşı Orxan 2015-ci ildə hərbi xidmətdə olub. Xidmət müddətində həm də 2016-cı ilin Aprel döyüşlərində iştirak edib. 2018-ci ildə Azərbaycan Ordusunun müddətdən artıq qulluqçusu kimi yenidən ordu sıralarına qoşulub, 2020-ci ilin sentyabrında başlayan 44 günlük İkinci Vətən müharibəsində Murovdağ istiqamətində döyüş fəaliyyətini yerinə yetirib. 2021-ci ildə müqaviləsi bitdiyi üçün ehtiyata buraxılıb.

Dərd dillənir, qəm ələnir...

Orxan şəhid qardaşı Daşqın haqqında bunları əlavə edir: “Qardaşım hər gün ordu sıralarına qoşulmaq üçün hərbi komissarlığa gedirdi. Axır ki, arzusuna çatdı: onu da könüllü kimi ordu sıralarına qəbul etdilər. Yola salanda gözüm dolmuşdu. Mənə ərklə "Niyə gözün dolur? Şəhid qardaşı olacaqsan! Mən gedəcəm, arxanda yüzlərlə insan olacaq!" – Dedi. Qucaqlaşdıq, görüşdük, getdi...”

Orxan sanki qardaşını yenidən kəşf edir: “Deyirlər, insana arxadı, dayaqdı qardaş... O da Daşqın kimi qardaş... Daşqın mənim, sadəcə, qardaşım deyildi ki. Mən nə zaman çətinliyə düşsəm, birlikdə həll edirdik. Hər günümüz bir olub, eyni evdə yaşamışıq, hətta birlikdə yatıb, birlikdə durmuşuq. Geyindiyimiz paltarlar belə eyni idi. Mən hərbidə işləyən zaman Daşqın mənimlə, Vətəniylə fəxr edirdi. Eləcə deyirdi: ”Qaqam, özünü qoru!”

Məndən yeddi yaş böyük idi. Məni həmişə qorumağa çalışırdı. Mən isə onun kimi qardaşa sahib olduğum üçün özümü bəxtəvər sayırdım. İndi özümü onsuz çox pis hiss edirəm, sanki qol-qanadımı qırdılar.

O, çox zarafatcıl idi, heç kimin qəlbini qırmazdı. Həmişə onunla ciddi zarafatlaşıb “dalaşardıq”. Yaşda kiçik olmağıma baxmayaraq, onu yıxardım, sonra isə “görürsən, səndən güclüyəm”,-deyərdim. O isə gülümsəyib:

- İndi gücsüzəm, böyüyəndə mən də sənin kimi güclü olacam da., - deyib inciməz, küsməzdi...

Mənim gücüm Daşqın imiş, sən demə. Mən qardaşımla fəxr edirəm və indi başa düşürəm ki, o, məndən güclü imiş. Daşqınla xəyallarımız belə eyni idi: Kəlbəcərdə birlikdə toy etmək. İndi isə qardaşımın ancaq şəklini Kəlbəcərdə plakata vurublar.

Qəlbimdəki “qardaş dağı” silinməzdi. Gecələr onunla dərdləşərdik. İndi onun “yanına” çox vaxt gecələr gedirəm. Ona qardaş həsrətinin necə çətin olduğunu söyləyirəm. Daşqınla son danışığımızda ilk dəfə idi ki, onun səsini eşidib ağlamışdım. Dedi:

- Orxan, ağlayırsan?!

Dedim:

- Özünü qoru...

Eyni sözü o mənə dedi və son sözü mənə bu oldu:

- Mən şəhid olsam, ağlama, çünki bütün Azərbaycan sənin qardaşın olacaq!

Bu sözdən daha çox təsirləndim, pis oldum. Çünki öz canım-qanım qardaşımı itirmək istəmirdim. 5 noyabrda qardaşımın şəhid xəbərini dedilər, sanki dünyam qaraldı, inana bilmədim. Səfərbərlik bölməsinə gedib dedim ki, qardaşımı mənə göstərin. Dedilər, gəlir, bir şəhid göstərdilər, baxıb gördüm ki, qardaşım deyil. Ümid etdim ki, Daşqın salamatdır, yaşayır. Sonra başqa bir şəhid gəldiyini dedilər, üzünü açdılar, baxdım ki, qardaşım! Həmin an mən öldüm. Qardaşımı evə gətirdilər, bir gecə yanımızda qaldı. Tabutunu açmağa icazə vermədim. Hər birimizin xəyalında gülər üzlü Daşqın kimi qalmasını istədim... Növbəti gün qardaşımı əbədi olaraq torpağa tapşırdıq. Daşqın bir dəfə öldü, mən isə gündə min dəfə ölürəm...

Nakam sevgi nağılı, yaxud gürcü qızı Nananın

Daşqına saf məhəbbət faciəsi

...Onlar 44 günlük Vətən müharibəsində tanındılar. Qısa müddət ərzində sosial şəbəkələrdə yayılan videolarını hər kəs izlədi, qovuşmaları üçün dualar edildi. Amma Daşqın Şəfiyev 5 noyabrda Laçının işğaldan azad olunması uğrunda gedən döyüş əməliyyatlarında qəhrəmancasına şəhid oldu. “30 ildir həsrətində olduğumuz torpaqlar alındı və məni alan olmadı” deyən gürcü qızı Nana Davidaşvili ilə bir sayt əməkdaşı söhbətləşib.

Nana yeddi yaşındaikən qəza nəticəsində ata-anasını itirir, altı yaşlı bacısı ilə tək qalırlar. Qısa müddətdən sonra Gürcüstanda yaşayan Azərbaycan əsilli Nazlı Muradova ona və bacısına sahib çıxır. On il onlara ana kimi baxır və böyüdür. On ildən sonra onlar yenidən anasız qalırlar: “...Onun oğlu həbsxanada yatırdı, narkotik istifadəçisi idi. Oğlu azadlığa çıxandan sonra onlar Gürcüstandan Türkiyəyə köçdülər. İki ildir ondan xəbər ala bilmirəm. Sosial şəbəkədə nə qədər axtarsam da, tapa bilmədim. Düşünürəm ki, bizi oğlundan qorumaq üçün bütün əlaqələri kəsdi və yenidən ikinci dəfə anamızı itirdik.

Ana tərəfdən kimsəmiz yoxdur, bir əmim var, Almaniyada yaşayır, biz tanımırıq. Valideynlərimizi itirəndə babam əmimə zəng etdi ki, uşaqlara sahib çıx. Onun da uşaqları icazə vermədi. Dedi ki, mənim onlara baxmağa səbrim yoxdur, aparın uşaq evinə verin. Onlar bizi istəmədi, biz də onları həyatımızdan sildik. Babam çox yaşlı idi. Üstəlik, övlad dərdi vardı...”

Bu fikirlərin müəllifi Nana Davidaşvilinin 19 yaşı var, Tibb Universitetinin II kursunda kardiologiya ixtisası üzrə oxuyur. Bacısının isə 17 yaşı var. Bu yaşa kimi Gürcüstan dövləti onlara maddi dəstək verib. Hazırda Nana həkim köməkçisi kimi çalışır və tələbə təqaüdü ilə maddi ehtiyaclarını ödəyir. Çətin də olsa, məşhur videonun çəkilmə gününü xatırlayır: “Azərbaycanı çox sevirəm. Müharibə başlayanda biz də azərbaycanlı tələbələrdən narahat idik. Sosial mediadan xəbərləri izləməyə çalışdıq. Bir gün dərsdən evə gəldim ki, azərbaycanlı tələbələr sevinirlər. Həmin gün hansısa şəhər işğaldan azad olunmuşdu. Mən də sevindim. Birdən kimsə dedi ki, “30 ildən sonra Qarabağı aldılar, biz yenə evdə qaldıq, alan olmadı”.

Bu sözə uyğun video çəkdim və gülmək üçün hekayə bölümündə paylaşdım. Kimsə videonu yüklədi və yaydı. Həmin gündən video Daşqına çatdı və o, cavab videosu çəkdi. Dostlar həmin videonu mənə göndərdilər. Videolarımız bütün Azərbaycana yayıldı. Düzü, bu qədər izləniləcəyini təsəvvür etmirdim. Əvvəli adi zarafatla başlasa da, sonu göz yaşı ilə bitdi...”

Videodan sonra Daşqını axtarmadığına çox peşmandır Nana. Deyir ki, axtarmağa, yazmağa utandım: “...Şəhid olandan sonra telefonunu qardaşına verirlər. O videonu görəndən sonra məni axtarıb tapdı. Dedi ki, Daşqın şəhid olub. Həmin gün dünya başıma yıxıldı, uzun müddət özümə gələ bilmədim. Ölümündən sonra tanıdım, çox bağlandım. Daşqına üç mahnı, iki şeir yazdım. İndi Orxanla hər gün danışıram. Anası, atası ilə danışmağa çalışdım, heç birimiz danışa bilmədik, qəhər, göz yaşları imkan vermədi. Orxan yaxın dostumdur və təsadüfə baxın: Orxanla ad günümüz də eyni tarixdədir. Nə o, nə də mən ad günlərimizi qeyd etmədik. Çox səmimi və mehriban insanlardır.

Daşqının ad günündə və ildönümündə evlərinə çiçək və gül göndərdim. Onun şəhid olduğu yeri ziyarətə gedə bilmədim, buna dözə bilmərəm. Amma ən böyük arzum otağını görmək və məzarını ziyarət etməkdir. Daşqın şəhid olandan iki ay sonra ilk dəfə yuxuda görüşdük. Çən-duman idi. Daşqının üzünü aydın görə bilmirəm, ancaq səsi açıq-aydın gəlirdi – videolardakı səs idi. Məni dağ kimi bir yerə çağırdı: “Nana, gəl...”, - dedi. Düzənlik, təpəliklər olan bir yer idi. Dedi: “...Kəlbəcərdi...” Soruşdum ki, burda üşümürsən? Yer ikihissəli idi: bir tərəf çiçəklərlə, bir tərəf qarla örtülü. Çiçək olan tərəfi göstərib dedi ki, “ən çox burda oluram”. Sonra balaca bir çiçək dərdi. Əlimi uzatdım ki, götürüm, vermədi. Bir daşın üzərinə qoyub dedi ki, “buzludu, isinsin, götürərsən”. Çiçəyə baxdım, bir də gördüm dumana qarışıb gedir. Sanki taleyimə itirmək yazılıb. Bir də üzünü görə bilməyib, sevdiyim birini itirdim. Həyatda qovuşmasaq da, fotolarımızı proqramla birləşdirmək də bir təsəllidir mənə...”

Şəfiyeva Pərvanə (şəhidin bacısı): “3 qardaşın tək bacısı idim. Qardaşlarım mənim arxam-dayağım idilər. Mən yoldaşımdan ayrıldım, iki övladımla birlikdə valideynlərim və iki qardaşımın himayəsində yaşadım. Evin böyük uşağı mən, sonrakı qardaşım Eşqin də evli idi. Daşqın isə evimizin ortancılı idi. Mən həmişə özümü onlarla güclü hiss etmişəm, həyata tutunmuşam. İndi isə gücümün yarısını itirmişəm. Daşqın bizə o qədər bağlı idi ki, onun kimi qardaş bir daha gələrmi yer üzünə, bilmirəm. O, sanki Allahın bizə göndərdiyi mələk idi, həyatımızın ən gözəl günlərini birlikdə keçirdik, indi biz necə xoşbəxt ola bilərik?!. Daşqının ucalığından qürur duyuram. Amma yoxluğundan acı çəkirəm.

Daşqın bir il Qazaxıstana işləməyə getmişdi. Məni ata-anama tapşırıb dedi ki, Pərişdən narahatam. İndi o, məni onsuz həyatda yaşamağa məcbur etdi. Yaşamağa məcburuq. Bəzən acılarımı gizlətmək üçün gülümsəməyə çalışıram. Üzüm hərdən gülsə belə, qəlbim onsuz qan ağlayır. Çox zarafatcıl, gözəl gülüşə sahib qardaşım var idi. Ona çox bağlanmışdım, hər axşam işdən gəlmə saatını gözləyirdim. İndi gözlərim qapıda qalır, amma o gəlmir... Eşidəndə ki, Daşqın da döyüşə gedəcək, səhəri işdə idim, gəlib mənimlə görüşəndə onu qucaqlayıb dedim:

- Allah səni qorusun, özünü qoru, bizi sənsiz qoyma. Üzümə bir az başqa cür baxıb dedi:

- Erməni məni gözləmir ki, gedim onun dərsini verim. Hər şey ola bilər. Amma, biz haqq işimiz üçün silah götürürük. Özgə torpaqlarını istəmirik ha! Arxayın olun, sağ-salamat Qələbəylə gələcəm inşallah.

Sağollaşdıq, iki-üç addım atandan sora geriyə dönüb məni təkrar qucaqlayanda ağladım. Dedi:

- Səni Allaha tapşırıram...

Daşqın cavab verməsə də, hər gün ona telefonda yazdım. Cəmi dörd dəfə onunla danışdım. Hər zəngində bizi Allaha tapşırırdı. Sonda şəhid xəbərini aldım, hayqırtıyla onu səsləyib ona ehtiyacım olduğunu dedim, amma o, gəlmədi. Həmin gündən mən qardaşımın həsrətindəyəm...”

Ana ilə ata ayrılandan sonra...

Mehriban Əliyeva (şəhidin bacısı qızı): “Mənim dayımla o qədər gözəl xatirələrim var ki. Bunu deyəndə belə qəlbim titrəyir. Dayılarıma çox bağlı idim. İnsan da dayılarına bu qədər bağlı olarmı? Bilmirəm.

Anamla atam ayrılandan sonra dayılarımı özümə ata əvəzi seçdim. İstədim hər zaman yanımda olsunlar. Böyük dayım Eşqin evli idi. Amma ortancıl dayım Daşqınla kiçiyi Orxan subay idilər. Onlara çox bağlanmışdım. Hər ikisinin də xətrini o qədər çox istəyirdim ki, bəzən onları başqa qızlara belə qısqanırdım. Kimsə mənim yanımda onlar haqqında pis nəsə deyə bilməzdi, həmin insanla dalaşırdım.

Daşqın dayımın isə qəlbimdə yeri xüsusi idi. Onu özümə həm ata, həm də dayı kimi gördüm. Çünki həm buna layiq, həm də yaşca məndən çox böyük idi. 17 yaş aramızda fərq var idi. İndi mənə çox çətindir. Çünki mən həm atamı, həm də böyük bir insanı itirdim. Eyni evdə qaldığımız insanın oturduğu yeri boş görmək dözülməzdi. Dayım havalar soyuq olanda tez-tez xəstələnirdi, evdə onun dərmanları belə duruş. Mən necə onu qəlbimdən çıxara bilərəm ki?! Bu, mümkünsüzdü...

Evimizin hər tərəfində xatirələrimiz var. Çox vaxtlar paltarlarını mən ütüləyir, yeməyini mən verirdim. İndi isə ürəyim acılar çəkir, onun paltarının qoxusunun itdiyini görəndə...

Dayım işdən gələrkən bir nəfərlik yemək vardısa, onu onun qabına çəkərdim. O isə başqa yeməyin olmadığını görəndə öz payını mənimlə bölüşərdi. Böyük qəlbə sahib idi. Məhz bu üzdən də hər kəs onun xətrini istəyirdi.

İndi isə onsuz həyatda özümü kimsəsiz hiss edirəm. Sanki atamı 4 noyabrda itirdim, çox çətindi. Dayımı hər zaman yaşadacam, son nəfəsimə kimi...”

Film çəkilişləri zamanı sanki özüm özümlə danışaraq bunları bir neçə dəfə pıçıldadım: sən, ey şəhid Daşqın! Vətən və xalq üçün etdiklərinlə, çəkildiyin videolarda da görünən saf səmimiyyətinlə hər zaman insanlarımızın ürəyində yaşayacaqsan, sayğıyla yad ediləcəksən. Ruhun qarşısında baş əyirik! Ruhun şad olsun, şəhidimiz!

Görüşümüzün sonunda şəhid anasına son sualımı verdim. Hər bir ana istəyir ki, oğul çiynində məzara getsin. Daşqın statuslarının birində yazırdı ki, geri dönsəm, tək anamın göz yaşlarına görə qayıdacağam, çünki o, mənim yoxluğuma dözməz. Oğlunuz geri qayıtsa, nə edərdiniz?

Yazıq ana dərindən ah çəkib kədərlə cavab verdi:

- Oğlum xalqımız, torpaqlarımız üçün şirin canından keçd. Bu üzdən də zərrə qədər peşman deyiləm, əksinə, qürur duyuram. Təəssüflənirəm ona görə ki, o, hələ gənc, subay idi, bir nişanəsi qalmadı. O, ali təhsil almaq, uğrunda canından keçdiyi dədə-baba yurdunu – doğma Kəlbəcəri ziyarət etmək kimi arzularla yaşayırdı. Əgər geri dönməsi mümkün olsaydı, düşünmədən onu görmək üçün şirin canımı qurban verərdim...

Şəhid anasının əllərindən öpüb qarşısında baş əymək üçün dizlərimi yerə atmaq istəyəndə Gülnaz xanım ikiəlli qolumdan tutdu, dərhal ayağa qaldırdı məni...

Daşqının itkisinə dözməyən ana kədərini, xatirələrini şeirə köçürür, təsəllisini yazdığı lirik misralardan alır. Məqalənin sonunda onun şeirlərindən nümunələri bura əlavə etməyi özümə borc bilirəm. Bir şeirini də mənə həsr edib əziz şəhid anası...

Daşqın

Elə xətt çəkmisən üstümdən mənim,

Daha yuxuma da girmirsən, Daşqın.

Şəkillər yoldaşım, sirdaşım olub,

Mənə yaman uzaq olmusan, Daşqın.

Sənsiz qabar-qabar olubdu dilim,

Xəyallar qururam yanına gəlim,

Gəlim cənnətinə qoy səni görüm,

Məndən yaman uzaq olmusan, Daşqın.

Daha dözüm yoxdur sənsiz yaşıyam,

Bu dərdi, bu qəmi necə daşıyam?

Yolumu azmışam, deyən naşıyam,