Bu gün Azərbaycan ədəbiyyatının, söz və ruh sənətinin parlaq simalarından biri, insanlığa və vətənə olan sonsuz sevgisi ilə tanınan şair, həkim və mərhəmət insanı Cabir Umudun doğum günüdür. Allah rəhmət eləsin, ruhu şad olsun! Onun adı yalnız bir şair adı deyil; o, sözün və vətən sevgisinin müqəddəs simvoludur, hər misrası ilə qəlblərdə iz buraxmış əbədi bir dəyərdir.

Cabir Umud oğlu Hüseynov 1954-cü il dekabrın 5-də, Kəlbəcərdə doğulub böyüdü. Bu torpaq onun ruhunu, ürəyini və söz ehtirasını formalaşdırdı. Kəlbəcər rayonunun 1 saylı orta məktəbini bitirdikdən sonra, 1973-cü ildə Nəriman Nərimanov adına Tibb İnstitutuna daxil oldu və 1979-cu ildə müalicə işi ixtisası üzrə təhsilini uğurla başa vurdu. Doğma yurduna qayıdaraq Qılıclı kənd xəstəxanasında həkim-terapevt kimi fəaliyyətə başladı və zamanla baş həkim vəzifəsinə yüksəldi. O, həm də üç övladın – iki oğul, bir qız atası idi.

Lakin Cabir Umudun əsl mirası yalnız tibbi fəaliyyətində yox, şair ruhunda öz əksini tapdı. Onun sözləri həyatın sarsılmaz ritmini, insanın daxili sarsıntılarını, vətən həsrətini, yurd itkisini və ruhun dərin qəm dolu hisslərini oxucuya çatdırırdı. 1993-cü ildə Kəlbəcərin işğalından sonra Bakıya köçməyə məcbur oldu; vətən həsrəti, doğma torpağa duyduğu sonsuz məhəbbət onun yaradıcılığında dönməz izlər buraxdı. Təssüf ki, şair Qarabağın azad olmasını görmədi, doğulub böyüdüyü Kəlbəcərə dönməyi qismət olmadı; ömrü yurd həsrəti ilə yarıda qırıldı.

Cabir Umudun ədəbi irsi zəngin və çoxşaxəlidir. “Qəm dəyirmanı”, “Bu daş, bu tərəzi”, “Dərdim varsa tək deyiləm” kimi 300-350 səhifəlik şeir kitabları Ağdaban faciəsinə həsr olunub, xalqın yaddaşında silinməz izlər qoyub. “Burda bir kənd vardı” poeması və “Bayatı yağmuru” adlı, 1000-ə yaxın cinaslı bayatıdan ibarət əsəri onun söz sənətindəki ustalığını, folklora olan həvəsini göstərir. Hazırda oxuculara təqdim olunmaq üzrə olan “Sazın dastanı” poeması isə onun milli musiqi və ədəbiyyatımıza verdiyi dəyərli töhfədir.

Şairin həyat yolunda xüsusi yeri olan həyat yoldaşı Nəzakət xalaya –  səviyyəli və savadlı bir ziyalı, əsl Azərbaycan xanımı və gözəl bir anadır. Allahdan ona səbr diləyirəm. O, Cabir Umudun bu dünyadan doymadığı ömrünün yarısını xəyallarında, əməlində və sözlərində yaşadaraq onun ruhunu hər zaman diri saxlayır. Doğmalarına, övladlarına və yaxınlarına da səbir, güc və dəyanət arzulayıram. Belə böyük bir ruhun itkisi hər bir qəlbi dərindən sarsıdır və onun həsrət dolu səsi hər zaman qulaqlarda səslənir.

Cabir Umud yalnız bir şair və həkim deyildi; o, vətənin səsinə, insanın qəm dolu ruhuna, hər bir misrada doğma Kəlbəcərin izlərinə vəsf qatan bir sənətkar idi. Onun hər misrası bir dərd, bir sevgi, bir həsrət və bir millət sevgisi ilə doludur. Onun ruhu bizlərlədir, hər kitabı, hər şeiri vətən həsrətinin, sözün qüdrətinin və milli dəyərlərin əbədiliyini xatırladır.

Cabir Umudun səsi, misraları və yaradıcılığı əbədi olaraq Azərbaycan söz xəzinəsində yaşayacaq, hər oxucuya vətənə, sözə və insanlığa bağlılıq nümunəsi olacaq. Onun həyat hekayəsi bizə xatırladır ki, həqiqi sənətkarın ruhu, vətən sevgisi və söz ehtirası heç zaman ölmür, əksinə əsrlərlə yaşayır, nəsilləri ruhlandırır və milli yaddaşı gücləndirir.

VƏTƏN MƏNƏ OĞUL DEYƏR?

Vətən mənə oğul desə nə dərdim,

Mamır olub qayasında bitərdim

Məmməd Araz

Mamır olub qayasında bitməz ikən,

Vətən mənə oğul deyər?!

Dağlarında qıyya çəkib ötməz ikən,

 Vətən mənə oğul deyər?!

Buz bulağı yad əllərə sərinlikdir, 

Qisas almaq-ər istəyir, ərənlikdir,

Dərdi, qəmi nəhayətsiz dərinlikdir,

Vətən mənə oğul deyər?!

Dərilərkən tapdalanar çiçəkləri,

Sevilərkən, ləkələnər göyçəkləri,

Görə-görə anlamıram gerçəkləri,

Vətən mənə oğul deyər?!

Naxış salmır zəmilərə lalaları,

Öz oduna qalanıbdı talaları,

Yağmalanıb quş səkməyən qalaları,

Vətən mənə oğul deyər?!

Nə müddətdir düyün düşüb qaşlarına,

Niyə qanım çilənməyib daşlarına?

Nə qədər ki, dözürəm göz yaşlarına,

Vətən mənə oğul deyər?!

Nə qədər ki, süslüyümü boğmamışam,

Nə qədər ki, yanğısına yağmamışam,

Nə qədər ki, qeyrətimi boğmamışam, 

Vətən mənə oğul deyər?!

Nə vaxt qanım daşlarında güllənəndə,

Adım-sanım, yer üzündə bəllənəndə,

Qara zurna yurd yerində dinlənəndə

Vətən mənə oğul deyər!

ŞAİR DÜNYASI

Deyirlər, şairlər kövrək olurlar,

Kövrəklik, şairin elə  dünyası,

İçində bir Kərəm, bir Əsli yanır,

Pərən-pərən düşüb Lələ dünyası.

Bir çiçəyi açır, bir gülü solur,

Bir xoş təbəssümdən bəxtiyar olur,

Gah könlü talanır, gah gözü dolur,

Döyülür yağışa, yelə dünyası.

Günləri ötüşmür qayğıdan uzaq,

Bir anı yaşamır duyğudan uzaq,

Məhəbbəti deyil sayğıdan uzaq,

Cəfasıynan təndi şələ dünyası. 

Bir bilən varmı ki, qəlbi nədəndi? 

Kövrəklikdən bağrı zədən-zədəndi,

Bir cəfakeş ürək, bir də bədəndi,

Sirrin bildirməyib hələ dünyası.

Qəlbinə toxunsan, ah-aman olar,

Simsarı bir dərdi, bir zaman olar,

Şairin yanması nə yaman olar,

Bir də gördün döndü külə dünyası.

Cümləni müdricəsinə, yəni qrammatik və üslubi baxımdan daha səlis və axıcı şəkildə belə düzəltmək olar:

Məkanın cənnət olsun, böyük şair! Artıq  həsrətilə  yanıb-qovrulduğun yurdun artıq 5 ildir azaddır.

Cəmilə ÇİÇƏK

Tədqiqatçı jurnalist, 

AYB və AJB üzvü,

Zekainfo.az saytının baş redaktoru